Η χαμένη τέχνη της ταπεινότητας

Είναι η περηφάνια που μετέτρεψε τους αγγέλους σε διαβόλους∙ είναι η ταπεινότητα που μετατρέπει τους ανθρώπους σε αγγέλους.

Άγιος Αυγουστίνος

Μια μέρα πριν από τον καθοριστικό πέμπτο τελικό με τους Φοίνιξ Σανς (τον τελικό που αποδείχθηκε και κρισιμότερος ολόκληρης της σειράς), ο Γιάννης Αντετοκούνμπο έκανε κάποιες μάλλον ασυνήθιστες δηλώσεις που προξένησαν το ενδιαφέρον των παριστάμενων και μη δημοσιογράφων αλλά και φιλάθλων ανά τον κόσμο. Πράγματι, σε αντίθεση με τις κατά κανόνα αναυθεντικές και αποστειρωμένες δηλώσεις που μηρυκάζουν (με παραδοσιακή προβλεψιμότητα) οι περισσότεροι συνάδελφοί του σε αντίστοιχες συνεντεύξεις, ο Γιάννης εξωτερίκευσε μια όλως πρωτότυπη φιλοσοφική ανάλυση της ταπεινότητας επί τη βάσει ενός τριμερούς εννοιολογικού σχήματος που περιλαμβάνει, εκτός απ’ την ταπεινότητα, τον εγωισμό και την περηφάνια.

Αυτό το ιδιόμορφο «Αντετοκούνμπιο» φιλοσοφικό σχήμα εντυλίσσεται στις διαστάσεις του χρόνου. Ο εγωισμός συμπλέκεται με το παρελθόν: «έβαλα 40 πόντους και πήρα 10 ριμπάουντ», «βγήκα 2 συνεχόμενες χρονιές MVP», «απέκλεισα τον Ντουράντ» κτλ: είναι το «εγώ» που αγκυρώνεται σε αλλοτινά ένδοξα ανδραγαθήματα. Η περηφάνια υπολανθάνει στο μέλλον: «θα διαλύσω τους Lakers», «θα καρφώσω στον Λεμπρόν», «θα γίνω ο καλύτερος παίκτης του πλανήτη» κ.ά.: πρόκειται για τη ματαιοδοξία που αεροβατεί σε ανεκπλήρωτες φαντασιώσεις. – Αναπόδραστα, καταπώς διαφαίνεται, για έναν παίκτη στο πιο υψηλό επίπεδο, όπως ο Γιάννης, το παρελθόν μάλλον εξομοιώνεται με το μέλλον, στον βαθμό που η προσκόλληση είτε στο ένα είτε στο άλλο επιφέρει ως κοινή παρενέργεια την αποσυγκέντρωση.

Όμως, στη συνείδηση ενός πρωταθλητή (κόσμου), τίποτα δεν έχει πιο απεριόριστη σημασία από τη συγκέντρωση στο παρόν∙ η σμίξη των δυο υποσημαίνει την ταπεινότητα: «Προσπαθώ να επικεντρώνομαι στο τώρα, στη συγκεκριμένη στιγμή, και αυτό είναι ταπεινότητα».

Αντηχώντας τα λόγια της Αμερικανής συγγραφέως Madeleine L’Engle, η οποία ταύτιζε την ταπεινότητα με την απόλυτη προσήλωση, ο Γιάννης μετουσίωσε την ταπεινοφροσύνη του σε τέχνη. Είναι στ’ αλήθεια συναρπαστικό το να παρατηρεί κανείς το ποσό παθιασμένα –πόσο παρών στη στιγμή– διεξάγει ακόμα κι αυτές τις συνεντεύξεις τύπου ρουτίνας. Αντιμετωπίζει και απορροφά την κάθε ερώτηση με τον απόλυτο σεβασμό – κι απαντά με έναν γνήσιο ενθουσιασμό που είναι διαπεραστικός: η έντονη κίνηση των χεριών και του σώματός του εν γένει μάρτυρα την ειλικρινή (=με ταπεινότητα) του προσπάθεια να ‘αδράξει’ την πιο ταιριαστή και έγκυρη απάντηση για το εκάστοτε ζήτημα.

Παρομοίως και στο γήπεδο. Κάνει airball σε βολή(!) και δεν ανιχνεύεται η παραμικρή διακύμανση στην απόδοσή του∙ πετάει το ένα τούβλο μετά το άλλο, ωστόσο δεν αποθαρρύνεται από το να συνεχίσει να σουτάρει! Η στιγμιαία (αυτο)γελοιοποίηση δεν επισύρει αρνητικές επιδράσεις στο παιχνίδι του. Ο Γιάννης δεν απογοητεύεται ούτε αγχώνεται, διότι αυτά τα συναισθήματα αφορούν μόνο στο παρελθόν και το μέλλον. Αλλά ο ‘‘Greek Freak’’ δε σκοτίζεται για το παρελθόν και το μέλλον, γιατί το παρελθόν και το μέλλον είναι ο κόσμος του περισπασμού και της αλαζονείας∙ το παρόν, εντούτοις, είναι ο κόσμος της ταπεινότητας: δύο κόσμοι εντελώς διαφορετικοί, προσπελάσιμοι από τελείως διαφορετικούς δρόμους.

Ο Robert Frost κλείνει το υπέροχο ποίημά του The Road Not Taken με τον στίχο «πήρα τον δρόμο τον λιγότερο ταξιδεμένο, κι αυτό έκανε όλη τη διαφορά». Ο ήρωας της δικής μας ιστορίας κατέκτησε επιβλητικά την κορυφή του NBA χωρίς να μεγαλαυχεί και δίχως να διαλέγει τον εύκολο δρόμο των περιβόητων ‘‘superteams’’. Ο Γιάννης πήρε τον λιγότερο ταξιδεμένο δρόμο, κι αυτό έκανε όλη τη διαφορά!